Każdy z nas posiada określone schematy myślenia, które pomagają interpretować rzeczywistość i wpływają na sposób, w jaki funkcjonujemy w relacjach oraz postrzegamy siebie i świat. Kluczowe schematy kształtują się w dzieciństwie, zwłaszcza w kontakcie z ważnymi osobami – najczęściej rodzicami lub opiekunami.
Jeśli dorastaliśmy w atmosferze wsparcia i zdrowych relacji, nasze schematy pomagają nam lepiej radzić sobie w życiu. Jeśli jednak nasi opiekunowie nie zaspokajali naszych emocjonalnych potrzeb lub byli nadmiernie wymagający, mogą się w nas ukształtować schematy, które utrudniają budowanie zdrowych relacji i obniżają naszą samoocenę.
Jeśli ktoś wychowywał się w środowisku, w którym krytyka i pochwały były obecne w równowadze, może zareagować na krytykę w sposób bardziej zrównoważony, uznając ją za niewłaściwą, ale nie raniącą. Natomiast osoba, która dorastała w atmosferze surowości i ciągłego niezadowolenia, może poczuć, że krytyka jest czymś zupełnie naturalnym, co prowadzi do wewnętrznego przyjęcia ją za prawdę. Może to wpłynąć na jej postrzeganie siebie i obniżyć poczucie własnej wartości.
W sytuacji, gdy w związku jedna osoba regularnie otrzymuje negatywne komentarze dotyczące jej wyglądu lub zachowania, reakcja na te uwagi może być uwarunkowana doświadczeniami z dzieciństwa. Osoba wychowana w środowisku, gdzie krytyka była równoważona pochwałami, może postrzegać takie komentarze jako przesadne i nie przyjmować ich do siebie. Z kolei ktoś, kto dorastał w domu pełnym surowości i ciągłego niezadowolenia, może nieświadomie uznać krytykę za normalny element relacji, co skutkuje automatycznym akceptowaniem takich uwag. Taki mechanizm wpływa na pogorszenie samooceny i obniżenie poczucia własnej wartości.
Celem terapii schematów jest identyfikacja i zmiana negatywnych schematów na bardziej pomocne i wspierające. W przeciwieństwie do klasycznej terapii poznawczo-behawioralnej, która skupia się głównie na zmianie myślenia i zachowania, terapia schematów koncentruje się w dużej mierze na emocjach i ich przepracowaniu.
Terapia schematów może być szczególnie pomocna dla osób, które powtarzają te same błędy w relacjach – np. wciąż wiążą się z niewłaściwymi osobami, tkwią w toksycznych związkach lub mają trudności z asertywnością. Jak również dla osób, które od lat zmagają się z tymi samymi problemami – np. prokrastynacją, perfekcjonizmem czy poczuciem niespełnienia. To również terapia dla doświadczających silnych, trudnych do opanowania emocji oraz dla tych, którzy często mają poczucie niezrozumienia przez otoczenie i nie rozumieją, dlaczego ludzie się od nich oddalają lub mają za sobą inne formy terapii, ale nie uzyskały oczekiwanych rezultatów.
W takich przypadkach źródłem trudności mogą być nieuświadomione schematy, które sprawiają, że wciąż wpadamy w te same pułapki. Zrozumienie ich i praca nad ich zmianą może znacząco poprawić jakość życia.
Zmiana głęboko zakorzenionych schematów wymaga czasu. Terapia schematów jest zazwyczaj procesem długoterminowym – standardowo trwa od roku do dwóch lat, z regularnymi cotygodniowymi spotkaniami z terapeutą. Choć elementy tej metody mogą być wykorzystywane w terapii krótkoterminowej, szczególnie w terapii grupowej, pełny proces wymaga dłuższego zaangażowania niż klasyczna terapia poznawczo-behawioralna, która często jest krótsza.
Terapia schematów rozpoczyna się od identyfikacji trudności i ich powiązania z doświadczeniami z dzieciństwa. Dzięki temu można lepiej zrozumieć przyczyny obecnych problemów. W kolejnych etapach skupiamy się na zmianie schematów i nauce nowych sposobów radzenia sobie z wyzwaniami.
Kluczową rolę w tym procesie odgrywa terapeuta, który pełni funkcję tzw. „dobrego rodzica” – wspierającego, troskliwego, ale jednocześnie stawiającego granice. Jego zadaniem jest pomóc klientowi zaspokoić potrzeby emocjonalne, które nie zostały spełnione w dzieciństwie, oraz nauczyć go bardziej wspierających sposobów myślenia i działania.
Podsumowując, terapia schematów to metoda, która pozwala zrozumieć, dlaczego wciąż wpadamy w te same życiowe pułapki, i pomaga je zmienić, by żyć pełniej i bardziej świadomie. Jeśli od lat zmagasz się z trudnościami, których nie udało się rozwiązać innymi sposobami, warto rozważyć właśnie tę formę terapii.
CBTedu to miejsce, gdzie praktyczna wiedza spotyka się z nowoczesnym podejściem do terapii i pacjentów.
Tworzymy
przestrzeń, w której profesjonaliści zajmujący się problemami zdrowia
psychicznego mogą rozwijać swoje umiejętności, nie wychodząc z domu.
Jeśli chcesz złożyć reklamację, napisz do nas na adres reklamacje@cbt.edu.pl